Tahleel تحلیل

نویسنده : داکتر حمدالله سیدی

پیغمبر صلی الله علیه و سلم در سال دهم هجرت برابر با 63 میلادی در منطقۀ بطن الوادی که حالا به « جبل الرحمه » مشهور گردیده در بالای شتر خود که « القصوی » نام داشت سوار بود و خطبۀ زیر را ایراد فرمود که خط مشی جهانی اسلام بشمار می آید :

{ یا ایها الناس ! ای یوم هذا ؟ قالوا : یوم حرام ؛ قال : فای بلد هذا ؟ قالوا : بلد حرام ؛ قال : فای شهر هذا ؟ قالوا : شهر حرام ؛ قال : فان دماءکم و اموالکم و اعراضکم علیکم حرام ؛ کحرمه یومکم هذا فی بلدکم هذا فی شهرکم هذا الی یوم تلقونه } متفق علیه .

یعنی : ای مردم ! امروز چه روزی است ؟ گفتند : روز حرام یعنی یوم النحر ؛ گفت : این کدام شهر است ؟ ؛ گفتند : شهر حرام یعنی مکۀ مکرمه ؛ گفت : این کدام ماه است ؛ ؛ گفتند : ماه حرام « ماه ذوالحجه » ؛ گفت : پس خون شما ؛ اموال شما ؛ اعراض و ناموس شما ؛ میان یکدیگر شما حرام است همچو حرمت این روز شما و این ماه شما ؛ و این شهر شما ؛ تا آن وقتی که با الله عزوجل ملاقات نمائید .

پیغمبر اسلام صلی الله علیه و سلم در بیانیه تاریخی شان گفت { استوصوا بالنساء خیرا فانهن عندکم عوان لیس تملکون منهن شیا ...... و انما اخذتموهن بامانه الله عزوجل و استحللتم فروجهن بکلمه الله عزوجل فاتقوا الله فی النساء .... و استوصوا بهن خیرا }

یعنی : با زنان و خانمهای تان با رویۀ نیکو زیست نمائید ؛ آنها نزد شما امانت هستند ؛ شما هیچ حق جز حق معاشرت با آن ها ندارید ؛ شما آنانرا به امانت الهی اخذ نموده اید ؛ و معاشرت با ایشان بر اساس کلمه الله « جزوجل » برای شما حلال و مباح گردیده است ؛ پس شما در تعامل با زنان ترس الله عزوجل را پیشه گیرید ؛ و با ایشان رویۀ نیکو داشته باشید .

پیغمبر اسلام صلی الله علیه و سلم در ادامۀ خطبۀ شان می گوید :

یعنی : مؤمنان برادران یکدیگر اند ؛ آگاه باشید که اخذ مال برادر بدون رضامندی قلبی اش جائز نمی باشد ؛ شما پس از من از دین خود بر نگردید و یکدیگر تان را گردن نزنید .

رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود : { قد ترکتکم علی البیضاء لیلها کنهار ها لا یزیغ عنها بعدی الا هالک و من یعش منکم فسیری اختلافا کثیرا فعلیکم بما عرفتم من سنتی و سنته الخلفاء الراشدین المهدیین و علیکم با لطاعه و ان عبدا حبشیا عضوا علیها با لنواجذ فانما المؤمن کالجمل الانف حیثما انقید انقاد } احمد

یعنی : من شما را در روشنی ئی گذاشتم که شب آن همچو روز روشن است و هرکه از آن انحراف ورزد ؛ هلاک میگردد ؛ و هرگاه شما حیات داشته باشید ؛ شاهد اختلافات شدید خواهید بود ؛ پس در همچو زمان ؛ شما به سنت و شیوه و روش من ؛ و سنت و راه و روش خلفای راشد و راهنمون شدۀ من ؛ چنگ بزنید ؛ و آنرا با داندانهای خویش محکم اخذ نمائید ؛ زیرا مؤمن همچو شتر است هرکجا کشانیده شد ؛ میرود .

پیعمبر اسلام صلی الله علیه و سلم در ادامه ای بیانه ای شان گفت :

ای مردم ! آگاه باشید که پروردگار تان یک است ؛ پدر تان یک است .

آگاه باشید ! که هیچ برتری عرب بالای عجم ندارد ؛ و هیچ فضیلت عجم بالای عرب ندارد ؛ و سرخ را بالای سیاه ؛ و سیاه را بالای سرخ برتری نیست مگر به تقوی و ترس از الله عزوجل .

پیغمبر اسلام صلی الله علیه و سلم در پایان بیانه ای شان گفت : { و قد ترکت فیکم ما لن تضلوا بعده ان اعتصمتم به کتاب الله و انتم تساء لون عنی فما انتم قائلون ؟ }

من برای شما کتاب یا قرآن را گذاشتم که هرگاه بدان تمسک و پابندی داشته باشید ؛ هرگز گمراه نمیگردید ؛ و شما در بارۀ من ؛ مورد سؤال قرار خواهید گرفت پس شما چه پاسخ ارائه خواهید نمود ؛ اصحاب که شمار شان از 140 هزار نفر بیشتر بود با یک صدا گفتند : « نشهد انک قد بلغت و ادیت و نصحت ».

ما گواهی می دهیم که رسالت خود را ابلاغ نمودی ؛ و امانت خود را بجا آوردی ؛ و امت خویش را نصیحت نمودی .

آنگاه رسول الله صلی علیه و سلم انگشت شهادت خویش را بلند کرد و گفت : { اللهم اشهد اللهم اشهد ثلاث مرات } مسلم

الهی ! تو گواه باش ...... الهی ! تو گواه باش ...... الهی ! تو گواه باش .....

پیغمبر اسلام صلی الله علیه و سلم پس از اینکه جزیره العرب را بت پرستی پاکیزه ساخت و آخرین ندای حق نازل گردید که : { ٱلۡيَوۡمَ أَكۡمَلۡتُ لَكُمۡ دِينَكُمۡ وَأَتۡمَمۡتُ عَلَيۡكُمۡ نِعۡمَتِى وَرَضِيتُ لَكُمُ ٱلۡإِسۡلَـٰمَ دِينً۬ا } المائده 3

یعنی امروز ؛ دین شمارا کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان آیین جاودان شما پذیرفتم .

پیامبر اسلام صلی الله علیه و سلم در سن 63 سالگی وفات کرد .

ۚ